Spor Yeteneğiniz Genlerinizde Saklı
Spor Yeteneğiniz Genlerinizde Saklı
Ocak 2021
Genlerimizin yapısal özellikleri, spor hayatımızı nasıl yönlendirebileceğimiz konusunda ipuçları veriyor. Özellikle profesyonel sporcuları başarıya ulaştıran en etkin yöntemlerin başında, genetik yapıya uygun egzersiz ve beslenme programları geliyor. Yapılan incelemeler, 200'den fazla gen özelliğinin sporla ilişkili fenotiplerle ilgisinin olduğunu gösterirken, farklı ülkelerden, farklı spor dallarındaki sporcularla yapılan araştırmalar ise genetik faktörlerin etkilerini ortaya koyuyor. Spor Fütüristi Hakan Demiray, genetik bilgiler sayesinde kişiye uygun spor branşı seçiminden ideal antrenman programlarına, doğru beslenme ve dinlenme programına kadar kişiye özel programlar oluşturulabildiğini belirtiyor.
Başarılı
bir sporcu olmanın öncelikleri arasında yetenek, antrenman, çok çalışmak,
motivasyon, beslenme, ekipman vb. sıralansa da sportif performans ve yetenekte genetik
etki uzun yıllardır inceleniyor. İnsan DNA dizisinin 2000 yılında Genom Projesi ile ortaya konmasının
ardından, sportif performans ile ilişkili genler de incelenmeye başlandı. Araştırmalar,
spor performansımızın %66 oranında genetik ile ilişkili olduğunu gösteriyor ve
genetik bilgiler kişinin hangi spor türünde daha başarılı olabileceği üzerine
fikir veriyor. Basit yöntemlerle yapılan gen testleri ile elde edilen gen
bilgileri, spor performansını ve kişinin yatkın olduğu spor branşlarını önceden
belirlemeye olanak sağlıyor.
Spor
Fütüristi Hakan Demiray, özellikle sporla profesyonel olarak ilgilenmek isteyenlerin,
genetik yapısına yatkın olacak spor branşlarının belirlenmesi, bu doğrultuda doğru
ve kişiye özelleştirilmiş bir antrenman programına tabi tutulması gerektiğini
belirtiyor.
200’den Fazla Gen Fiziksel Aktivite Performansıyla İlişkili
Kişinin birçok özelliğinin genetik yapısında gizli olduğunu söyleyen
Hakan Demiray; “Genetik bilgiden sadece hastalık tedavilerinde değil, artık hayatın
tüm alanlarında fayda sağlanabiliyor. Genetik çeşitlilik, atletik performans ve
fitness değerlendirmelerinde bireyler arasındaki farklılıkları görmeye katkıda bulunuyor. Son
zamanlarda yapılan incelemeler, 200'den fazla genin varyantlarının
sporla ilişkili fenotiplerle ilgisinin olduğunu gösteriyor. Günümüzde kas yapısının belirlenmesi ve
kardiyovasküler yani kalp-damar kapasitenin ortaya konabilmesi için ACTN3 ve
ACE genleri incelenerek sporcunun dayanıklılığı, performansı ve yatkın
oldukları spor branşları önceden belirlenebiliyor.
Araştırmalar Sporcular ve Gen Faktörlerinin
İlişkisini Ortaya Koyuyor
Uluslararası
çapta yapılan araştırmalara ilişkin konuşan Hakan Demiray; “Dünyanın farklı
ülkelerinden farklı branşlarla ilgilenen sporcularla yapılan araştırmalar gen özelliklerinin
performansı etkilediğini açıkça ortaya koymaktadır. Olimpik, Dünya ve Avrupa derecesi olan 200 Polonyalı erkek sporcularla yapılan bir çalışmada, RR ve XX genotipli
sporcular arasında karşı-hareket sıçraması yüksekliğinde anlamlı bir fark
ortaya çıkmıştır. ACTN3 RR genotipinin,
genç erkek atletlerde daha fazla kas gücü ve sıçrama yüksekliği ile ilişkili
olduğu tespit edilmiştir. Dünyanın en iyi 555 derecesine sahip 100-200 ve 400 metre
koşularında atletler üzerinde yapılan çalışmada ise, kısa mesafe koşucular gibi kuvvet veya
hız kullanan atletlerde daha sık görülen 577XX genotipine sahip olimpiyat seviyesinde
bir atlete rastlanılmamıştır. Avustralya spor enstitüsünün, 400’den fazla elit
atletten aldığı DNA örnekleri ile yaptığı çalışmada; fonksiyonel bir a-aktinin-3
proteini üreten R alleli; hızlı, kuvvetli kas kontraksiyonunu desteklerken, X
alleli’nin yavaş, etkili kas performansı için bir avantaj sağladığı
görülmüştür.
İtalya Ulusal Ligi’nden
farklı kökenlerde, 43 futbolcu ve sporcu olmayan 128 kişi üzerinde yapılan araştırma
gösteriyor ki; incelenen ACTN3 ve ACE genlerindeki polimorfizmlerine göre her
iki gen de, iskelet kası yapısını, güç, direnç ve dayanıklılık kapasitesini
belirleme işlevini yetişkin profesyonel futbolcular ve sağlıklı ama sporcu
olmayan kontroller arasında etkiliyor. Sonuçlar, ACTN3RR ve ACTN3RX'in futbol
oyuncularında kontrol popülasyonuna benzer şekilde dağıldığını gösteriyor.”
Gen Bilgileri
ile Kişinin Başarılı Olabileceği Branş Belirlenebilir
Hakan
Demiray; “Basketbol, voleybol, tenis, yüzme gibi birçok sportif tutkularımızda
her zaman en başarılı olmayı arzuluyoruz. Veya istediğimiz vücuda kavuşabilmek
için en etkili sonuç alabileceğimiz antrenman programlarına ihtiyaç duyuyoruz.
İşte bu noktada, en başarılı olabileceğiniz spor dalını, spor dalınızdaki doğru
stratejiyi, ideal idman yöntemlerini hatta sakatlık ve iyileşme potansiyelinizi
genetik yatkınlıklarınızdan öğrenebilmek mümkün. Gen bilgileri kişiye özel
antrenman, doğru beslenme, besin takviyesi kullanımı, dinlenme süreçlerinin
programlaması gibi birçok konuda yardımcı oluyor.”
Bilgi için;
Engin Özköslü
FM İletişim
Danışmanlığı
engin@data-iletisim.com
Yorum Yap