Surinamlı Göçmenler Hollanda Futbolunda Nasıl Devrim Yarattı?

Surinam, Güney Amerikan’nın kuzey doğu Atlantik kıyısında yer alan bir ülkedir. Kıtadaki en küçük ülke ve yarım milyondan fazla nüfusa ev sahipliği yapıyor. Kültürel olarak Karayiplere benzerler ve gemilerle pirinç, muz ve şeker gibi ürünler tahsil ediliyor. Bu iyi bir ihracat ancak doğuştan yetenekli futbolcular kadar gözde değil.

17. Yüzyılın sonlarında aslen İngilizler tarafından keşfedildikten sonra Surinam’ı sömüren ve tarımsal zenginliklerinden en iyi şekilde yararlanmaya başlayan Hollanda’ydı. Toprakları hasat etmek ve ürünleri Rotterdam limanına geri göndermek için Afrikalı kölelere ciddi şekilde güveniyorlardı ve sonunda – İngiltere ile bir anlaşmadan sonra – Surinam’ın Hollanda Krallığı’nın bir parçası haline getirilmesi kararına varıldı.

Surinam’ın ulusal dili Felemenkçe oldu ve 1975’te bağımsızlık kazanana kadar bir Hollanda kolonisi olarak kaldı. Özyönetimden kaynaklanan bazı olumlu sonuçlara rağmen birçok yerli halk sakini istihdam ve ek ücretlerin artmasıyla birlikte eski Avrupalı yöneticilerine göç etmeyi seçtiler.

İşte burada yeni nesil Oranje yıldızları doğdu. Hollandalı futbol yazarı Sander Ijtsma’nın belirttiği gibi, ‘’Hollanda’nın milli takımı şüphesiz büyük etki yaratabilme potansiyeline sahip olan Surinam doğumlu oyunculardan yararlandı.’’ Hollanda, genelde eşitlikçi toplumuyla bilinir ancak birçok Surinamlı yerlilerin size söyleyeceği gibi toplu göçün ilk dalgası herkes tarafından sıcak bir şekilde karşılanmadı.

‘’Aynı pozisyonda beyaz bir oyuncunun en az iki katı kadar iyi olmalısın. Birçok oyuncu oyunu bıraktı çünkü kendilerini kanıtlama şansı verilmiyordu. Şimdilerde insanların gözleri daha açık ama geçmişte gerçek bir mücadele vardı.’’ Bunlar eski Ajax, Milano, Barselona ve milli Hollandalı Winston Bogarde’nin sözleri. Neyse ki bazı durumlarda yetenek önyargıdan baskın oluyordu ve Eredivisie daha sonra Hollandalı büyükler olmak için devam edecek olan Surinamlıların yüzleri tarafından şereflendirildi.

Hollanda altın çağın arkasından geliyordu. 1970’lerde saygı gösterilen Total Football, devrimci taktikler ve hayranlık uyandıran bir oyunla dolmuştu. Oranje 1974 ve 78 yıllarında art arda Dünya Kupası finallerine ulaştı ve sonuç olarak ikisini de kaybetti. Geçiş dönemi sırasında Johan Cruyff, Johan Neeskens ve Ruud Krol’ün büyük takımı çok kültürlü bir takımın yolunu döşerken formda kalmıştır. Sonrasında bu Hollanda’nın bugüne kadarki en büyük uluslararası başarısı oldu.

Hollanda stili ile özdeşleştirilen kendine özgü gayret, Frank Rijkaard ve Ruud Gullit gibi Surinamlı yıldızlar sahneye çıktı ve teknik olarak muazzam futbol ile Güney Amerika’nın yetenekleri bir araya geldi. Onların coşkusu, 1988 Avrupa Şampiyonası’nı yakalamak için çabalayan kadroya yeni bir soluk getirdi.

Hollanda on yıl öncesine kadar mükemmel görünmese de farklı türden bir futbolun aktarımı net bir başarıyı kanıtladı. Bir başka Surinamlı yıldız Edgar Davids Hollanda ikonuna döndü ve kendi yerli topraklarının Brezilya sınırlarından büyük etki bıraktığına inanıyor. ‘’Surinam’ın Brezilya’ya pek çok benzerliği var. Sokakta parası olmayan, yıkık evlerden gelen ve bolca boş zaman geçiren bir sürü çocuk ve çok fakirlik var. Her zaman futbol oynarlar ve çıplak ayaklarıyla oynamayı öğrenirler.’’

Büyük turnuvaya son verdikten ve fakir ülkeye uluslararası beğeni topladıktan sonra Surinam göçmenler nihayet eleştirilmekten ziyade kutlandı. Bu, 1991 yılında, Surinam'ın başkenti Paramaribo'nun hemen dışındaki bir uçak kazasında yaşayan bir ailenin kurbanı için para toplamaya yardım etmek amacıyla, bir hayırseverlik müsabakasının düzenlendiği zamandan daha hâkim değildi. Karşılıklı taraflı bir kalabalığın  önünde, Hollanda seçimi XI'ye karşı maç Gullit, Rijkaard ve Bogarde gibi Surinam tarafında devam etti. Surinam 3-1 galip ayrıldı.

Sadece yararlananlar ulusal taraf değil. 2009 yılında FIFA, Eredivisie'de Güney Amerika yarımadasına soykırım iddia edebilecek yaklaşık 150 oyuncu olduğunu bildirdi. Birkaç Surinamlı gazeteciden biri olan Humberto Tan, Holland'ın Surinam’ın nüfuzuna girmemiş olması nedeniyle 1980’lerde çok daha kötü bir durumda olduğuna inanıyor. Tartışmalı şekilde şöyle dedi: “Surinam olmadan, Hollanda takımı Almanya gibi olurdu. Takım zayıf, yumuşak, tuhaf olurdu, çok yaratıcı olmazlardı ve izlemek heyecan verici olmazdı. ”

Ne yazık ki, ırkçılık konusu 1996'da bir kez daha ön plana çıktı. Euro 96'da ulusal kadroda ortaya çıkan anlaşmazlıklar, gazeteler ve diğer medya organları, oyuncuların ayrı masalarda öğle yemeği yedikleri fotoğraflardan sonra beyaz ve siyah oyuncular arasında bir ayrım olduğunu iddia ediyorlardı. Tan, anlaşmazlığı anlatan söylentileri yöneticinin Guus Hiddink ile üst düzey oyunculara inanç unsurunu ve genç meslektaşlarını göz ardı etmesi gerektiğini söyledi.

Louis van Gaal'ın efsanevi Ajax tarafının 1995 Şampiyonlar Ligi'ni kaldırmasıyla birlikte birçok kişi, Edgar Davids, Clarence Seedorf ve Patrick Kluivert gibi Surinamlı oyuncuların uluslararası sahnede daha fazla tanınmasını hak ettiğini düşünüyorlardı. Öte yandan Hiddink, tamamen zıt görüşe sahipti. Surinamlılar aynı zamanda Karayip kültürüne sahip olmalarından ötürü “tembel” sıfatına layık görülmüşlerdi, ancak bu dar görüşün bir parçası olup olmadığı kanıtlanmamıştır.

90'lı yılların ortalarında Surinamlı oyuncuları çevreleyen alaycı tavırla, daha çok neden anavatanlarını uluslararası olarak temsil etmeyi tercih etmediği sorusu dikkat çeker. Cevap Surinam'ın mevcut sosyo-politik manzarasında yatar. Bağımsızlığından bu yana ülke, diktatörlüklerin işsizlik rakamlarını gördüğü ve kıtlığın sürekli yükseldiği bir huzursuzluk ülkesi olmuştur. Bir yasa, Hollanda'ya göç eden herhangi bir vatandaşın artık ulusal tarafı temsil etme hakkına sahip olmadığını belirtmektedir.

Bu, futbolda kariyer peşinde koşarken, genç yerli oyuncuları uzlaşmaz bir konuma sokar. Avrupa standartlarına göre antrenörlük standardı zayıftır ve lig yapısı da arzulanan birçok şey bırakarak bir tür çıkmaz yaratır. Bundan dolayı gençler Hollanda'da akademi denemeleri ve profesyonel sözleşmeler teklif ettikleri zaman, Surinam’ın ulusal programını devre dışı bırakmaları çok az merak uyandırır.

FIFA’nın futbol merdiveninde şu an 118. sırada yer alıyorlar ve herhangi bir notada tek bir yıldız olan Giovanni Drenthe - Royston’un erkek kardeşi - ülkenin Dünya Kupası ya da olimpiyatları için hak kazanma ümidi iç karartıcı görünüyor.

Bunun da ötesinde, Amsterdam gibi kozmopolit şehirler dünyanın en iyi antrenörlüklerinden bazılarını sunmaktadır ve Avrupa oyununun zirvesine modern bir sıçrama tahtası olarak hareket edilebilir. Gullit, bunu tekrardan doğruluyor: “Hollanda'da antrenörlük, dünyanın en iyilerinden biri. Oyuncularda taktik ve teknik dikkat çekiyor. Bundan Surinamlı oyuncular ve aynı zamanda Hollandalı oyuncular yararlandı. Bu karışım, ilginç ve heyecan verici takımlar üretmeye yardımcı oldu ve bu bizim ne olduğumuzu ortaya koydu.’’

Bugüne kadar Oranje, Virgil van Dijk, Jeffrey Bruma, Michel Vorm ve Georgino Wijnaldum'un da aralarında bulunduğu en son uluslararası yıldızlar olan Surinamlı oyunculardan hala kâr elde ediyor. İki ülke arasındaki ilişki zaman zaman meşakkatliydi ancak göç etme eğilimleri Hollandalıları zafere yükseltmiş ve gelecek yıllarda muzdan daha fazla meyve verecekleri kesin.

Kaynak: https://thesefootballtimes.co

Özgenur Aydın